Khát và khờ!

Duyên phận thế nào hổng biết mừ gần đây tui được đọc hai bài diễn văn.

Bài đầu (tức được đọc trước) là của một vị giáo sư Pháp gốc Việt diễn thuyết trong lễ khai giảng năm học mới của một trường đại học ở Việt Nam (tạm gọi là 1 nghen). Bài cuối (tức đọc sau) là của một vị giám đốc người Mỹ gốc Mỹ (gọi là 2 vậy) thuyết trong lế tốt nghiệp một trường đại học bên Mỹ.

Chỗ này nên mở ngoặc ghi chú chút há. Ghi chú: Commencement ceremony: Lễ tốt nghiệp để trao bằng cho những người tốt nghiệp (trung học, đại học). Tuy về hiện tượng thì là kết thúc, hoàn tất nhưng chữ commencement lại có nghĩa là bắt đầu. Lý do: người ta xem tốt nghiệp (trung học, đại học) như bước khởi đầu, chia đi muôn nơi mỗi người mỗi cảnh. Đừng vội tưởng tốt nghiệp là ngon rồi nghen là okie rồi là phẻ rồi... Vậy lễ khai giảng là chi? Matriculation ceremony. Tuy nhiên, Việt Nam mình lại hay dùng là opening ceremony of trường xx nào đó!

Ông Steve Jobs phát biểu cho lễ tốt nghiệp 2005 của trường đại học Stanford. Phần mở đầu ngắn gọn, đơn giản pha chút dí dỏm nhờ tính tự trào. tạm dịch:

Hôm nay anh rất vinh dự góp mặt với các cô chú tại buổi lễ tốt nghiệp của một trong những trường đại học xịn nhứt thế giới. Anh chưa bao giờ tốt nghiệp đại học. Thú thiệt, đây là dịp mà anh được xáp gần nhứt một buổi lễ tốt nghiệp. Bữa nay anh chỉ muốn tâm tình với các cô chú ba câu chuyện đời của chính anh. Zị thui. Chẳng có chi to tát. Chỉ ba câu chuyện.

Tuy nhiên, khi tete xem video thì thấy phong cách này không nghiêm túc và phù hợp vì thấy trong buổi lễ tuy có sinh viên mặc quần soọc nhưng cũng có mấy vị giáo sư khả kính. Quan trọng hơn là Jobs hổng có cười dù nhiều lúc cũng hơi mỉn chi.

Mấy bạn có thể đọc bản gốc (http://news.stanford.edu/news/2005/june15/jobs-061505.html)

và xem video (http://www.youtube.com/watch?v=UF8uR6Z6KLc).

Vậy phiên bản 2 là vầy (thấy cũng tạm ổn, ai sửa giúp thì rất cảm ơn):

Hôm nay tôi rất vinh dự có mặt với quý vị tại buổi lễ tốt nghiệp của một trong những trường đại học danh tiếng nhất thế giới. Tôi chưa bao giờ tốt nghiệp đại học. Thú thật, đây là dịp mà tôi được lại gần nhất một buổi lễ tốt nghiệp. Hôm nay tôi muốn kể với các bạn ba câu chuyện của chính mình. Vậy thôi. Không có gì to tát. Chỉ ba câu chuyện.

“The first story is about connecting the dots”.

Nối liền các điểm. Ngữ nghĩa và ẩn ý của câu chuyện này thật nên thơ, trong sáng mà vẫn miên viễn... như một ám ảnh dễ thương của những những cô bé, cậu bé, mắm môi, tì người đến xiêu vẹo, đổ mồ hôi hột để nối những điểm vô định trên trang giấy, nôn nóng tìm cho được hình ảnh ẩn giấu... Steve đã rất thân thương và tâm cảm về những dấu chấm của chính mình.

Tuy đã bỏ học vì chán (drop out) nhưng ông lại dự thính (drop in) lớp thư pháp (calligraphy) và mười năm sau, cái đót thư pháp đó kết nối vơí thiết kế phông chữ trên máy ma-kin-tót. Đúng là biết ra sao ngày sau - que cera cera; nói theo tiếng Mỹ của Jobs là “Of course it was impossible to connect the dots looking forward...”. Nhưng các bạn trẻ phải tin rằng những dấu chấm này sẽ tìm thấy nhau ở ngày mai “So you have to trust that the dots will somehow connect in your future”. Phải có niềm tin hay thậm chí đức tin “You have to trust in something — your gut, destiny, life, karma, whatever”.

“...love and loss”.

Tình yêu và mất sạch. 20 tuổi, sáng lập Apple trong nhà để xe và chỉ 10 năm sau đã có trị giá 2 tỷ đô la Mỹ. 30 tuổi bị đuổi khỏi công ty do chính mình sáng lập. Một thất bại mang tính hủy diệt, gọi là gì ha terminator. Ngày xưa tete từng nghe một trong những bất hạnh lớn nhất của đời người là thành công sớm nhưng cảm thấy rất ư chi là vô lý.

Quả là đoạn trường phải qua cầu mới biết đứt ruột gan. Jobs cũng chả kệch cỡm mừ biểu chuyện đó đối với ông là chuyện nhỏ, ổng thú thiệt là cũng tuyệt vọng tưởng đã chơi đời tới bến lun cho rồi. Vậy mà nhờ cái chi mà ổng gượng được. “I still loved what I did”... “but I was still in love”. Hơn nữa, thay vì mang thập tự của sự thành công là sự thanh thản của một kẻ tay trắng, trầm tĩnh vì không ngạo nghễ biết chắc bất cứ cái chi “The heaviness of being successful was replaced by the lightness of being a beginner again, less sure about everything” và rồi... “and fell in love with an amazing woman who would become my wife”.

Tiền hung hậu kiết ghê hả Jobs? Hông phải vậy đâu tete. Jobs nói cho mà biết nè: đời nhiều lúc phang nguyên cục gạch vô đầu chú (anh thì bị rồi như chú nói nảy giờ). Zị đó. Don't lose faith.

Bằng mọi giá phải tìm cho được tình yêu của mình. Chưa tìm thấy. Tìm tiếp. Tìm. Tìm nữa. Tìm mãi... Không thoả hiệp. Đừng thoả hiệp. Tìm ở đâu? Sao biết là sẽ tìm thấy. Jobs biểu, không biết có duy ý chí hông nhưng chắc cú là duy tâm. Nè: “As with all matters of the heart, you'll know when you find it”. Con tim mách bảo cho biết, không lẽ tim lại đi lừa chủ tim. “So keep looking until you find it. Don't settle”.

“My third story is about death”.

Sự chết. Ai cũng từng biết câu này, hãy sống mỗi ngày như thể ngày mai bạn sẽ không còn nữa. Khó. Nếu lấy câu này khuyên người khác. Xạo. J

obs thì có quyền nói điều đó nhưng ổng nói giản dị cách đây 1 năm (là năm 2004) bác sỹ phát hiện tui bị ung thư và không chữa được và sống giỏi lắm thêm 3-6 tháng. Nhờ bác sỹ của Jobs chê, tete học được thêm một câu “My doctor advised me to go home and get my affairs in order, which is doctor's code for prepare to die”, bác sỹ xài chi cái cốt ác nhơn. Jobs thì đơn giản “I lived with that diagnosis all day”. Và cũng giản dị tâm tình giờ tui nói điều đó với mấy du là từ trãi nghiệm của mình chứ hổng phải nghiêm túc nói đến cái chết chỉ theo cái khái niệm manh tính trí tuệ chi chi đâu.

Hổng lẽ hổng tin Jobs (bạn tui, tui thích kết bạn đơn phương) khi bạn ấy nói hãy lắng nghe tận trong thẳm sâu của chính mình, can đảm đi theo con tim và trực giác vì thời gian ngắn ngủi lắm (chắc Jobs không dám ví von thẳng băng như ga bri en mác két trong 100 năm cô đơn) vì chúng biết “They somehow already know what you truly want to become. Everything else is secondary”.

Để kết thúc, Jobs nhắc lại ấn bản kỳ diệu được coi là sách gối đầu giường thế hệ của mình - “The Whole Earth Catalog” của Stewart Brand, xứ Menlo Park (cũng gần Stanford).

Ấn bản này kết thúc vào giữa những năm 70, lúc Jobs bằng tuổi những sinh viên trong buổi lễ, và trên bìa sau của số cuối cùng là bức ảnh con đường quê trong sớm tinh mơ. Bên dưới là những con chữ mà chính Jobs luôn ước ao.

Trao lại.

"Stay Hungry. Stay Foolish."

Ngoài kia có mặt trời, hoàng hôn, không có chú bé

Hôm qua, điện thoại đổ chuông í éo, ì ì...

Tete ra cà phê phê nét sô lây gặp chút coi. Chòy ông bạn này tự nhiên kiu mình uống ca phé là sao. Lại còn phê nét gì gì nghe ghê vậy, có phải là kíu nét hông zậy ông. Hơ sô lây là có sô coi xong là lây lun hả.

tete e thẹn hỏi lại: ở chỗ mô rứa ông bạn, chỗ đó bán cafe hả?

ừ, caphe rất phê.

Không rủ sạch lòng trần, tete vội vàng thắng ngựa, thúc nước kiệu hết ga chạy tới liền. chưn thì đạp cương, tay thì vặn ga, đầu thì tưởng tượng... thiện tai.

Cái tiệm chi mừ dòm ngoài thấy thiệt là khả nghi, cu cũ, bảng hiệu nhòm hoài hổng thấy lại hơi u u tối tối, mừ cũng chả thấy lối lên... hỏi cô bán thuốc lá góc đường: đây bán ca phé hông cô. Tui chỉ bán thuốc thui chú, đang khuyến mãi nè. Vậy đây có tiệm cà phê hông cô. Đó. Là đâu, có thấy gì đâu... Nhòm lên đầu chú á, đừng dòm tui (chời làm như tete này thích nhòm, chỉ có cái là mắt tete kém nên cứ trợn trợn một phiá thui bà).

Á, phải lên cầu thang. Gửi xe đâu? Thì ở chỗ có bảng ghi “gửi xe” á em. Thấy tete cũng thiệt thà, chân chất, đờ mặt ra như ngỗng gặp cáo, cô ấy biểu hay để xe đây giữ giùm cho nếu lên chút xiú thui.

Tui lên đó phê nét mừ chút xiú sao được rồi lủi thủi kiếm chỗ cột con ngựa lợi (sau khi nghe bả hướng dẫn nơi chốn đồng xanh chuyên giữ ngựa nghẻo).

Ồ một chiếc cầu thang thoai thoải nép mình bên góc nhà. Lót gạch bông đời xưa lắc, thắp đèn vàng hơi tối, chạy ngoằn ngoè lên lầu 1. Có cả nhà của người ta ở, có nhiều lối đi... may mà có mũi tên chỉ chỗ phê nét nên cũng tới nơi. Hả, cửa kiếng, sàn gỗ, trang trí nội thất đàng hoàng (là ghế bàn riêng chứ không phải mua sỉ ngoài ngô gia tự).

Chỗ này hay và có cá tính á. Sa lông, sô pha, bàn ăn, quày ba, bàn con và quày pha chế rất có nghề.

Trời đã quá bãng lãng hoàng hôm một tí nên trong quán đèn chắc cũng thắp một ít toả ra màu cam âm ấm trét lên cái cửa sổ bự chảng phơn phớt tím ngoài kia.

Ông bạn ngồi ngay cái bộ sa lông đó, kiu tete uống gì. Trời ra đây uống càphê thui hả.

Ờ.

Thì ra phê nét không phải là tiếng hán việt như tete dịch. Hắn là tiếng pháp việt như ngừi ta dịch La Fenetre de Soleil - cửa sổ mặt trời. ngữ cảnh lúc đó thì nên gọi là cửa sổ hoàng hôn, muộn chút chắc gọi cửa sổ tối thui.

Thì ra quán này của tay Nhựt bổn Takayuki Sawamura, nhà thiết kế thời trang (từng có sô trình diễn thời trang tại VN với nhãn Thara hay Thaka gì đó).

Đúng là ngừi dễ thương như tete đi đâu cũng gặp các thứ, các loại dễ thương.

Quán này hay á.

Đi nhớ rủ tete đi ké.

Hôm nay chả thấy điện thoại nhút nhít tí ti gì...

Gửi xe: Đúng là có chỗ ghi bảng “gửi xe” thiệt:

1. Quán nướng BBQ trong thư viện (góc nam kỳ, lê thánh tôn) nhưng nếu người gửi xe hỏi đi đâu thì phải la thiệt to là tui đi ăn đồ nướng chứ không đi đọc sách, nói sai là ngựa nghẽo gì cũng mời ra hít.

2. Nhà triển lãm thành phố (chỗ hay bán sách ế á) đối diện xéo với ks norkfork, chỗ này khỏi khai đi đâu nhưng nếu muốn để ngoài cho dễ lấy thì nói nho nhỏ tui đi uống cà phê chút xiú à nghen.

3. phóng khoáng hơn thì phi thẳng vô ks norkfork nhưng nói sao với mấy anh bảo vệ thì tete hổng biết (chắc cũng dễ thui với trình độ của mí bạn).

Cảm xúc

“Cô gái Việt Nam ơi!
Nếu chữ hy sinh có ở đời
Tôi muốn nạm vàng muôn khổ cực
Cho lòng cô gái Việt Nam tươi”

Hồ Dzếnh, 1943.

Đây là khổ cuối bài “Cảm xúc” trong tập thơ Quê ngoại của nhà thơ thích dở dang, lửng lơ kiểu “cho nghìn sau.. lơ lửng với nghìn xưa...”. Cụ ấy tên thật là Hà Triệu Anh (âm Quảng Đông là Hồi-Tsìu-Ding)...

Thấy chữ "hy sinh" mình cũng thắc mắc nên cố công tra thử trong từ điển Hán Việt Thiều Chửu thì thấy gốc từ chữ Hán như thế này 犧牲.

Hy là con muông thuần sắc dùng để cúng tế gọi là hy. Ngày xưa, vua Thang cầu mưa, tự phục trước miếu thay làm con muông để lễ, vì thế người ta quen gọi những người bỏ cả đời mình đi để làm cho đạt một sự gì là hy sinh 犧牲 .
Sinh là muông sinh. Con vật nuôi gọi là súc 畜, dùng để cúng gọi là sinh 牲.

Tây thì bảo hy sinh là "to make sacred", Từ điển Oxford hay Merriam Webster thì định nghĩa sacrifice (gốc latin sacrificium) là từ bỏ những thứ quan trọng, có giá trị để đạt được điều quan trọng hơn; thứ dâng hiến cho thượng đế để nó trở thành linh thiêng, thánh vật...

Hèn chi phụ nữ ngay khi sống cũng là khi đang trở thành thánh.

Mi Là Người Bình Thường

Cũng còn may là chưa phải mi là ngừi tầm thường! Hay phải nói là uổng quá, sao không tầm thường để khỏi phải ràng buộc trong các quy cách bình thường mờ nhiều lúc cũng mịt mờ, phờ râu (nếu là đờn ông) lắm chứ bộ cái thứ ê ti két tiếp giao. 27 truyện ngắn. Cụ Đạt dành hẳn một trang tâm tình, tóm gọn:

 

Tôi lớn lên như một đưá trẻ bị bỏ quên

Lấy sách làm quê, trong tình thương của chữ.

Mối tình chữ nó theo đuổi tôi suốt đời.

Tự sự

 

Cụ có tình với chữ, mừ chắc là sâu đậm, gian nan, riết róng lắm nên truyện nào văn cũng gọt, giũa, khắc, đánh bóng... lắm lắm công phu như các nghệ nhân mài kiếm Nhật (katana) chay tịnh, khổ ải trong huyền khúc gần như hành đạo này. Chữ bóng lên, ánh men rạng của lửa luyện trên ngàn độ suy tư gợi đến những chén sứ mong manh, tinh xảo men lam hay rực rỡ của sắc Minh Long tụ ngưng sau cả ngàn ngày cháy bỏng. Nhiều chỗ đọc đau đau. Nhiều nơi vọng nỗi đau đáu... Không thiếu nét sâu cay hằn vết khắc của thời gian, thời thế, mai miả mà tĩnh, dí dỏm mà chát. Có chỗ tình sâu thẳm mà đoạn tâm can...

 

 

Bài Haiku. Câu thơ khổ tu xí xoá nợ luân hồi

Mi là người bình thường. Lời rườm mơ ước rởm gửi ngoài kia

Hèn đại nhân. Trình làng người dăm chữ ngụ cư

Người mẹ điên. Lòng trọn đời thương tật nỗi thiên thanh

Bữa tiệc của Flôbe. Bà Bôvari chính là tôi F.L

Vùng may rủi. Đêm đường hầm  ngày xúc xắc chưa gieo

Bức cổ họa. Trăng Ba Vì sao đổi chữ thiên di

Lá thư tuyệt mệnh.

Dăm mẫu tự cốt hình làm vốn thông lưu

Trang sành thảo một hàng thư tình cỏ...

Đám ma Sekhốp. Tình mồ ba thước nhắc cỏ thầm xuân

Bức tranh có ma.

Đường nắng cánh sen đèn hội má

Vườn màu hoa con gái bướm phù dâu

Cây đàn Long Môn. Nhựa nhạc phồng con nốt khuông xuân...

Tượng Balzắc. Tượng khổng lồ, mộ giấy đá vô danh

Hội viếng liễu. Xanh thanh minh thơ thổi liễu vô hình

Người họa sĩ da màu. Nơi tên là buổi sớm ở đâu? E. Dickinson

Lầu hạc vàng. Không tận xanh thơ thở trắng trời

Con báo hoa xứ tuyết. Cầm tên em đi tìm

Chữ tín. Cái lý không phải bao giờ cũng có lý - Anaxagorơ

Con sư tử điên. Hay kiếp trước ta làm thân sư tử

Nữ tu sĩ chữ. Một huệ tình ơn chữ ngộ thừa yêu

Ông danh lam thắng cảnh. Em đùi thắng cảnh mắt danh lam

Yêu bóng. Mưa bóng lông mày yêu bóng ai...

Những tình khúc mồ côi. Một mặt mình bầu bạn cũng không xong

Bức chân dung. Em về trắng đầy cong khung nhớ

Pho tượng. Mây trắng ngàn năm ơi em Cổ tích

Tim vĩ cầm.

Chập chững khuông cầm

lòng lạc ngã tương tư

Mỹ viện. Tóc hoa đèn tim lần sử trang em

Mimơza. Vườn thức một mùi hoa đi vắng

 

Tác giả: Lê Đạt.

Nhà xuất bản: Nxb Phụ Nữ

Số trang: 296

Kích thước: 14x20.5 cm

Hình thức bìa: Bìa mềm

Trọng lượng: 285 gram

Ngày xuất bản: 06 - 2008

Giá bìa: 34.000 VNĐ

 

Ghi chú:

Ráng học đòi văn phong của cụ Lê gõ chữ muốn trẹo óc cho có chút hơi hướm cổ kính, biền ngẫu mà sao như món ăn fastfood đã bị nẫu, híc.

Mỗi truyện đều có câu dẫn (chữ nghiêng) rất nén của ngài Phu chữ.

Chuyện tình thì tô màu tím cho nó hoang dã mà... hiền, cho nó sâu mà... nông nỗi!

Nên đọc thong thả thui chứ đọc nhanh wá (như ngưu ẩm) thì sẽ thấy nhiều chỗ sao quen quen, trùng lắp.

34.000/27: khoảng ngàn mấy một truyện, công nhận quy mô làm giảm giá thành ấn tượng ghia.

Mất mà không mà vẫn mất

Nếu không tính phần đề từ (prologue) và hậu từ (epilogue), sách có 133 chương 509 trang. Đọc muốn khùng lun, tưởng đâu là lose rồi lost lun tete rùi, hịc.

Mở đầu là câu: Điều bí hiểm là làm sao để chít “the secret is how to die”.

Kết chỉ bằng một chữ: hy vọng “hope”. Hoá ra bí mật của sự chết là niềm hy vọng. hấp.

ở giữa tức nhiên là vô số tình tiết li kỳ, bi thương, hung hiểm v.v. với sự tham gia của cả, cia làm chạy theo cái ông giáo Langdon từ 6 giờ sáng đến nửa đêm muốn hụt hơi. Một chi tiết thú vị là giả kim thuật có hình thể mới là giả kim thuật biểu tượng! và biểu tượng kì dị circumpunct, trước giờ thấy wài mừ hổng biết.

Một vài câu thần chú trong chiện như Ordo ab Chao, đọc nghe như món ó áp chảo nhưng thiệt ra họ dịch thành anh ngữ là order from chaos (không biết liên quan chi với thuyết hỗn mang không).

Jeova Sanctus Unus - One true God

Apotheosis là sự thần hoá, ngừi trở thành thần hay thượng đế hay đấng sáng tạo hay đốn ngộ hay giác ngộ hay ngộ... ngộ chưa.

Laus Deo - Praise God

Vì bạn chính là god chỉ là do u mê ám chướng mừ quên mất nên cứ đi tìm wài wài ở... ngoài bo đi, hì.

Hu.